بخش پنجم .«حزب توده در بارگاه خلیفه»

بخش پایانی نمایشنامه

 «حزب توده در بارگاه خلیفه» 

در قسمت چهارم بخش اول مجلس سوم را خواندیم. اکنون می پردازیم به بقیه مجلس سوم .
........................................................................

(خر شروع به عرعر می کند )

امام 

(با اشاره دست خر را ساکت می کند ، لحظه ای
سکوت برقرار می شود)
لکن بَـســَه ، حرف ما کجا بود؟

کیانوری
(فوراً)

آنجا که لوموند با شما بود

امام

لکن خود ِ من به نوفل لو شاتو
با گاردیَن و لوموند هردو
وقتی که صریح کردم اعلام
آزادی جملـَگی در اسلام
گفتم «همـــَه باهم» اند با ما
آزاد تر از من اند با ما
منظور ِ من از «همــَه » در اینجا
جز بی شرفان نبود اصلا
آزادی ِ وعدَه دادَه ی من
آزادی ننگ بود لکن

(صحنه فیکس می شود ، همراه و هماهنگ با مطالب گوینده
تصاویر مناسب بر پرده ها نقش می بندند)

گوینده

آزادی جانی و اراذل
آزادی شیخ و دزد و قاتل
آزادی مرده خوار و قاری
در پَستی و در سیاهکاری
آزادی ننگ و روسیاهی
آزادی سُلطهء تباهی
آزادی دام ِ دین نهادن
بُنیاد ِ شرف به باد دادن
آزادی گستراندن ِ خوان
با لقمهء دین و نان ِ ایمان
آزادی ِ مرگ در معابر
غوغای فریب بر منابر
آزادی پستی و رذیلت
در قتل شرافت و فضیلت
آزادی نفی هرچه معیار
نابودی هرچه جز تبهکار
طاعون ِ فضائل ِ تمدن
ویرانی ِ خانواده از بُن
در خانه حضور چشم ِ تفتیش
مادر به کمین ِ کودک ی خویش
ترغیبِ پسر به قتل ِ مادر
تشویق ِ پدر به مرگ ِ خواهر
آزادی ِ اینچنین جنایات
با خدعهء دین و حکم ِ آیات
آزادی دست و پا بریدن
جلاد ِ پلید پروریدن
آزادی صبحگاه ِ آتش
در خون ِ هزارها سیاوش
آزادی کشتن ِ جوانان
آزادی انهدام ِ ایران
آزادی خون خلق خوردن
خون زیر ِ عبا و دلق خوردن
آزادی نهر گور کندن
خلقی به درون ِ آن فکندن
آزادی سوسمار و شبکور
آزادی کرم و کژدُم و مور
آزادی مار و موش و کفتار
آزادی شیخ ِ آدمیخوار
آزادی شیخنا پرستی
آزادی ِ صادرات ِ پستی
آزادی ِ فتنهء جهانسوز
آزادی ِ جنگ ِ خانمانسوز
آزادی آنکه مرگ می بُرد
تا هدیه کند به مردم ِ کُرد
آزادی کید و زور و تزویر
در بستن ِ ملتی به زنجیر
آزادی انتشار ِ آفات
ترویج ِ حماقت و خرافات
آزادی جاهلین ِ نااهل
بر کوههء اشتر ابوجهل
آزادی سنگسار کردن
توهین به بشر نثار کردن
آزادی حَدّ و رجم و تعزیر
با نام ِ خدای زور و تزویر
تفسیر کتاب ِ بی تناقض
با زجر و شکنجه و تجاوز
در عصر ِ فضا به کشور ما
آوردنِ حُکم لات و عُزّی
از گور شعیب و چاه ِ هاروت
وز مدفن ِ قوم ِ نوح یا لوت
تا عمق ِ عتیق ، پرکشیدن
قانون ِ قصاص برکشیدن
با زور ِ فریب و ضرب ِ شلاّق
وز آتش ِ سرخ ِ انبُر ِ داغ
تحمیل به ملّتی نمودن
وینگونه به خلق ره گشودن
آزادی اینچنین جنایات
با نام ِ خدا و حُکم ِ آیات
آزادی ِ قتل عام ِ افکار
در مقتل ِ ذهن ، در شبی تار
آزادی مرگ ِ علم و فرهنگ
در توسعهء سیاهی و ننگ
برضدّ ِ علوم حیله کردن
دانشکده ها طویله کردن
آزادی بستن ِ جراید
در نفی حقایق و عقاید
اندیشه به بند درکشیدن
خر کردن و شکل ِ خر کشیدن
آزادی انقلاب سوزی
فرهنگ کُشی ، کتاب سوزی
آزادی نکبت و مذلّت
در خدمت ِ دشمنی به ملّت
آزادی نسل و ملّتی را
بُردن به دل ِ قرون وسطی
آزادی حاملین ِ ادبار
آزادی خائنین اعصار
امام
آزادی نوری ستودَه
در رأس ِ امور حزب تودَه
آزادی جاهلین ِ هف خط
در خطّ ِ اراذلین ِ هف خط
آزادی ِ دولت ِ چماقی
با همت ِ خانم ِ چراغی
آزادی عامل ِ شکنجـَه
مخفی شدَه در درون ِ گنجــَه

( آخوند صاحب منصب و مکتبی از جناح دوراندیش
که از ادامهء سخنان امام ناراحت اند ، به یکدیگر نگاه کرده ،
این پا و آن پا می کنند.)


گوینده

آزادی پشم ِ ریشَه ریشَه
در هیأت ِ ریش ِ پشت ِ شیشَه
آزادی ِ کشک ِ ناب در مشک
یا مشک ِ بزرگ ِ باد ، بی کشک

امام
(ادامه می دهد )

آزادی ِ اُطلُب اُلرّذیلـَه
در ساحت ِ مکتب اُلطّویلــَه

آخوند صاحب منصب

(حرف امام را قطع می کند)

ای رهبر ما اجازه فرما
تا عرض کنیم نکته ای ما

امام 

لکن چه؟

آخوند صاحب منصب

اگر نهید منت
بر بنده و گر دهی اجازت
یک مسئله ای به نزد ِ نوری
مطرح بکنیم ما حضوری

امام

مطرح بکنید !

آخوند صاحب منصب

چشم والی

(به کیانوری)

دارم ز تو نوریا سئوالی

کیانوری

لطفاً به سبک ِ فُرمالیستی
یا با هدفی اُپورتونیستی
با بنده سئوال ِ غیر مشروع
مطرح نکنید ، هست ممنوع !

پاسدار

هو ، کُرّه ...

امام

بس است

(به آخوند)

بی جهالت ،
مطرح بنمای آن سئوالت

آخوند صاحب منصب

می خواستم این جناب نوری
در مجمع ِ حاضرین ، حضوری
گوید که اگر به عصر والی
بودند سران ِ سوسیالی
از دولت ِ شیخ ِ آبرومند
مثل ِ تو دفاع می نمودند؟

کیانوری

اصلاً سئوال ِ جالبی نیست
چون شیوهء طرح ، سکتاریستی ست
نقل است که آنچه را عیان است
چه حاجت ِ طرح یا بیان است ؟
گر بود لنین هنوز زنده
پیداست که مثل ِ شخص ِ بنده
می گفت که این جناب ِ والی
در فلسفه و علوم ِ عالی
از پُشت ، دو دست ِ مارکس بسته
از پیش ، رکورد را شکسته
انگلس که یکّه تاز ِ خوبی ست
پهلوی امام ، اسب ِ چوبی ست
جاپای امام ِ بی قرینه
محراب ِ جناب ِ استالینه
مائو اگر این نکات داند
در خطّ ِ امام خر برانَد
زینروی برژنف ِ معظّم
چون جمله نکات ِ فوق داند
در پای خرش نماز خواند
ما نیز بنا به رسم ِ مقبول
بر طینت ِ چاکران ِ معمول
درپای خر ِ امام ِ منفور
خوانیم نماز تا لب ِ گور
سائیم جبین به نعل و سُمبش
بوسیم ز مِهر ، زیر دُمبش
گیریم ره ِ دفاع ِ مُطلق
از رهبر ِ عهد ِ سنگ و مفرغ

گوینده

این قائد ِ ارتجاع ِ فرتوت
گندیده فُسیل ِ عصر ماموت
این سِفله امام ِ دایناسور ها
در عصر ِ طلائی ِ شُتر ها

کیانوری

تا کارگران شوند آزاد
وینگونه جهان شود پُر از داد
این خط که مسیر ِ سوسیالیسم است
هرچند که بدتر از فاشیسم است
زانجا که رفیق ِ ما برژنُف
ترسیم نموده با اَخ و تُف
ناچار در اوج ِ یی حیایی
رقصیم بر این خطّ ِ کذایی
ما جمله بر این مسیر ننگین
داریم وظیفه های سنگین
اکنون که جهنّم است در پیش
پی گیر و بدون ترس و تشویش
در طیّ مراحل ِ جهنّم
باید که کمر کنیم محکم
دجّل ِ زمان ظهور فرمود
باید که مُرید ِ شخص وی بود
باید که سریع رفت ، دیر است
انترناسیونال همین مسیر است
در راه ِ زیارت ِ جهنّم
زیر ِ عَلـَم ِ امام ِ اعلَم
چاووشی ِ ما نه تاکتیکی ست
دانسته و استراتژیکی ست
زینروی چنانکه عرض کردم
در عرصهء پر بلای عالم
هرکار که حزب ِ بنده فرمود
در خدمت ِ قدرت ِ شما بود

گوینده

لب بستن و نان ِ خویش خوردن
مردم دَم ِ تیغ ِ ظلم بردن
همکار ِ شکنجه گر شدن ها
خم از وسط ِ کمر شدن ها
همدست و شریک ِ دزد بودن
با قافله دوستی نمودن
گوشت ِ دَم ِ توپ کردن ِ خلق
از چاله به چاه بردن خلق
القصه هزار ننگ و خواری
دولاّ شدن و شترسواری
با رندی ِ حقّه باز ِ اول
گفتن که منم طراز ِ اول

کیانوری

این شیوهء کار ، بی کم و کاست
البته که در تخصص ِ ماست
گر پشت به این دیار کردید
هرجای جهان گذار کردید
هرکس که به این صفات دیدید
یا از کس ِ دیگری شنیدید
خارج ز نژاد و رنگ و بویش
فارغ ز فضای گند و بویش
گر ظاهر ِ او بر این شهود است
صد درصد از آن ِ حزب ِ توده ست
وین خصلت ِ شامل و جهانی
در سینهء ماست جاودانی
گر خصلت ِ زشت یا که نیک است
از منشاء استراتژیک است

امام

با اینکه سفیه و لاشعوری
لکن خوشم آمد از تو ، نوری
در سبک و سیاق ِ کاسه لیسی
الحق که سرآمد و رئیسی
با اینهمه ، زیر باد و بوران
از وادی ِ بی سران و کوران
ترسم نرسی به جمع ِ یاران
در قلعهَ ی جادوی جماران
اینجا که به آخرت شبیهـــَه
اقلیم ِ ولایت ِ فقیــهــــَه
این قلعـــَه پُل ِ صراط دارَه
دروازَه به انحطاط دارَه
هر طایفَه ای بر این مسیرَه
مسحور ِ زیارتی خطیرَه
این مرحَلــَه غرق ِ مار و موشــَه
سرحدّ شکار ِ لاش و لوشــَه
صدها نفر از تو باوفا تر
با خطّ ِ امام ، آشنا تر
سر دادَه بر این مسیر ِ دشوار
تن کردَه خوراک ِ عقرب و مار
خوشخدمتی ِ تو ای توادَه
کو تا برسد به قطب زادَه ؟

کیانوری

قربان ...

امام (

با خشم )
خَــفــَه شو الاغ ِ منحوس
پروردَه ی کُفر ِ مکتب ِ روس
افسوس که وقت ِ این کشاکش
واقعه شده است در نمایش
هیهات که آخر ِ درامــَه
شب رفتهَ و کار ِ ما تمامــَه
افسوس که بر زمین ِ ایران
سُلطانی ِ شیخ نیست آسان
این ملت ِ مُفسدین ِ فی الارض
یـَک لحظــَه به ما نمی دهد قرض
افسوس که نیست اهل ِ این خاک
چون گـلّــهَ مرید ِ شیخ ِ ناپاک
هیهات ، نمی شود هوایی
مثل ِ رمـهَ رام ِ دست ِ راعی
جز لشکر ِ دخترم چراغی
باقی همــهَ مفسدند و یاغی
جز اهل ِ چُماق و اهل ِ نعلین
ملّت همــه َ باغی اند با غین
لکن اگر انقلاب ِ تازَه
میداد به ما کمی اجازَه
ما خِرخِره از تو می جویدیم
ناپُختـهَ به نیش می کشیدیم

( کیانوری که وحشت کرده است ، اینطرف و آنرفش را می پاید. 
مکتبی از جناح ِ دوراندیش به آرامی خارج می شود.
بقیهء حضّار خوشحالند)

ناچار جناب ِ حزب تودَه
اِنقدر نشو دراز رودَه

(مکتبی از جناح دوراندیش با یک چمدان بزرگ در گوشهء صحنه 
ظاهر می شود، چمدان را در گوشه ای قرار می دهد و به کیانوری اشاره می کند.)

هرچند که زیرک و زرنگی
چون آب ِ درون لولهنگی
با اینکه نجس ّ و چرک و چربــهً
مخلوط به بول ِ شرق و غربـــهَ
امروز به علّت ِ عدیدَه
این آب برای ما مفیدهَ
در کنج ِ مبال ِ روزگاران
در تخلیه َخانهء جماران
با وعدَ ی موعد ِ مبادا
آمادَه نموده ایم آن را
تا وقت ِ دگر به وجه اَحسَن
گیریم به کار ِ خایـشه شستن
پس نوکر ِ پَست ، ای کیانور
حیف است برای تو سیانور
چون طبق ِ اصول ِ افتخاری
بر گُردَه طناب ِ شرق داری 
ناچار بنا به نفع ِ اسلام
ضدّ ِ تو نکرده ایم اقدام
امشب به ضرورت ِ نمایش
محدود کنیم این کشاکش
فردا که طناب ِ شرق شد سُست
در پردهء بعد نوبت ِ توست

(حضار نیمدایره ای به گرد کیانوری کشیده اند)

حضار

فردا که طناب شرق شد سست
درپردهء بعد نوبت توست

(کیانوری به طرف چمدان رفته است.پاسدار با اشاره آخوند صاحب منصب به کیانوری نزدیک می شود. امام بر تخت فقیه می ایستد. بوق یا کرنا آهنگ رسمی دولت امام را همراهی می کنند. امام رهبری می کند. از سرودجزترکیبی ازکلمات«کافران»،«حمله»،«انگل»،«شمشیر»،«خنجر»... چیز دیگری مفهوم نیست، عرعر خر با صدای سرود مخلـوط می شود.
بـا آرام شـدن ریـتـم سـرود، صحنـه حالت رقص به خـود می گیـرد.
این«رقص و سرود» به آرامی ادامه می یابد.کیانوری که قصد برداشتـن
چمـدان را دارد،درحالیکـه دست بر چمـدان نهاده، سرجـای خـود فیـکـس
شده است. پاسدار با مسلسل ِ خودکارش به حالت تهدیدآمیز مراقب اوست.
گوینده از کنار پیشخـوان وارد صحنـه می شود، رو به تماشـاگـر و پشت 
به صحنـه آغاز می کند. همراه و مناسب بـا سخنان گوینده ، تصاویـر 
لازم بر دو طرف اکران نقش می بندد).

گوینده
....
....
....

توضیح نویسنده برسخنان گوینده

گوینده حرفهای زیادی برای گفتن دارد اما چون نمایش به انتها نرسیده است و همچنان «بر صحنۀ روزگار کشور» در جریان است، ترجیح می دهد که باقی سخن را به تاریخ واگذار کند و به ملت ایران.

به آنها 
«کاندر دل شب سرودخوانند»
آنانکه نهفته اند در جان
فریاد عظیم خلق ایران
تا حنجره ها به خون بشویند
اسرار نهفته را بگویند.




منظومه موقتاً پایان یافت
پاریس ، سپتامبر 1982



همچنانکه می بینید اخر نمایش معلق مانده است و سراینده پایان دادن آن را به تاریخ واگذار کرده است.
سی سال خود دوران کوتاهی نیست. نسلی که امروز می خواهد آینده ایران و سرنوشت خود را بسازد ازین حوادث بی اطلاع است تنها خبری از آنها شنیده است تازه اگر شنیده باشد. اینجانب که سی سال پیش که این نمایشنامهء زنده و مستند را سرودم قصد جنگ و جدل با این گروه یا آن گروه سیاسی را نداشتم. تنها در عوالم انسانی و ایرانی خودم در آن روزگار به نظرم می رسید که فاجعه بزرگی در جریان است و جناب کیانوری و مدعیان کمونیسمی که دلبسته به روسیه و اردوگاه سوسیالیستی بودند ، آن روز ها موجود از بازیگران نقش اصلی این فاجعه هستند و احساس می کردم که ملت ایران نخستین قربانی آن خواهد بود و دیدیم که متأسفانه چنین شد. ازینرو سکوت را تاب نیاوردم و توانایی ادبی و شعری خودم را در خدمت بیان این واقعیت تلخ به کاربردم و منظومه ای نوشتم که موجب شد همه پل ها را پس پشت خود ویران شده ببینم و غربت را به جان بخرم و از دولت فرانسه تقاضای پناهندگی کنم.
بنا بر این نوشتن این نمایشنامه برای سراینده نیز ارزان تمام نشده است . و تبعید سی ساله کسی را موجب شد که جز در ایران نمی توانست زندگی کند و جز در زادگاه خود و در فضای فکری وفرهنگی و زبانی خود نمی توانست ببالد و بیاموزد و به آفرینش ادبی و هنری و ذوقی خود بپردازد . بگذریم...
قبلا گفته ام و باز هم می گویم هم الان هم که تصمیم گرفتم این نمایشنامه را روی صفحات فیسبوک بگذارم ، قصدم نمک زدن بر جراحت کسانی که دانسته یا نادانسته دستورات و خط و مشی این حزب و کادر رهبری این حزب را در ایران آن سالها پی می گرفتند نبوده و نیست. من آنان را هم قربانی یک جریان سیاسی منحرفی می دانم که به دلیل دلبستگی ها و پیوندهای سیاسی و ایدئولوژیک با یک قدرت بزرگ و جهانی آن یعنی با روسیهء شوروی ، منافع ملی و آرمانهای آزادی ملت ایران را فدای منافع روسیه شوروی می کردند.
این نمایشنامه پیش از مغضوب شدن و دستگیری رهبران حزب توده نوشته و چاپ شد و چنان که مشاهده می کنید ، سرانجام غم انگیز و تراژیک آنان پیش بینی شده بود و هنگامی که رهبران حزب در تله ای افتادند که خود نیز در ساختنش شرکت داشتند ، بسیاری از کسانی که نمایشنامه را خوانده بودند از پیش بینی که در پایان نمایش شده بود اظهار شگفتی می کردند و آنرا پیمبرانه می دانستند در حالی که سراینده یک دانشجوی ساده بیش نبود و پیامبری را به سیاستمردانی بخشیده بود که با همه دعوی ها چنان از نشئهء قدرت مست بودند که سر و دستار ندانستند کدام اندازند و با حفظ سمت جانشینی مصدق و مؤتمن الملک و دهخدا و امیر کبیر و... به زیر عبای شیخ مرتجع و خوانخواری خزیدند که از شنیدن نام ایران کهیر می زد و جز«هیچ» برای آزادی و آبادی ملت ایران سودایی در سر نداشت . 
به هرحال شاید خوشبختی سراینده در این بود که به هیچیک از گروههای سیاسی موجود وابستگی فکری و تشگیلاتی نداشت و احتمالا همین او را از یک نگاه واقع گرا تری برخوردار کرده بود که توانسته بود عاقبت چاه کنان را در ته چاه سیاست ایران ببیند.